Hürriyet’e konuşan kaynaklar Türkiye’nin “garantör devlet”lerden birisi olmasının bilhassa Ukrayna tarafından dillendirilmeye başlandığına dikkat çektiler. Yetkililer, “garantör devletler” anlayışının hayata geçirilebilmesi için öncelikle “kalıcı ateşkesi” içeren bir mutabakatın kaide olduğunu, şu ana kadar hem teknik seviyede, hem de ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu ülkeler tarafından yürütülen siyasi görüşmelerde bu basamağa gelinemediğini söylediler.
TARAFLAR KABUL ETMELİ
Kaynakların verdiği bilgiye nazaran, garantörlük için evvel taraflar ortasında bir uzlaşma gerekiyor. Bu durumda Türkiye’nin Kıbrıs’tan sonra Ukrayna’da da garantör olması gündeme gelebilir. Bu durumda “Tarafsız Ukrayna”ya bilhassa Rusya tarafından bir müdahale olursa yahut Rusya, Ukrayna’nın tarafsız davranıştan vazgeçtiği argümanını gündeme getirirse, taraflardan biri garantör ülkelerden devreye girmesini isteyecek.
ASKERİ GÜÇ GEREKEBİLİR
Devreye girmenin birinci etabının diplomatik baskı sistemiyle olabileceği belirtiliyor. Lakin örneğin muahedeyi bozacak halde taraflardan birinin güç kullanmaya başlaması halinde, garantör ülkelerin askeri manada karşı koymasının da gündeme gelebileceği tabir ediliyor. Bu durumda garantör ülkelerin Ukrayna’da barışı korumak için bir askeri güç oluşturabileceği de belirtiliyor.
KONUŞMAK İÇİN ŞİMDİ ERKEN
Türkiye’nin “garantör ülke” olmasıyla ilgili olarak emekli büyükelçi eski Dışişleri Bakanlığı müsteşarlarından Faruk Loğoğlu, Hürriyet’e özetle şunları söyledi:
“Şu kademede bunun tek ve net bir tarifi yok. Şayet uzlaşmaya varılırsa, garantör ülkeler muahede şartlarının devamını sağlamakla vazifeli olacaklar. Bir kez buna iki tarafın da onay vermesi kaide. Hem Rusya, hem Ukrayna’nın mutabakatlara muhalif tavır takınıldığını söyleyebilecek. Mutabakatın korunma kuralları hem siyasi, hem askeri manada olabilir. Ancak şu etapta ortada olmayan bir şeyi konuşmak için çok erken.”
RUSYA BU KAİDESİ KABUL EDER Mİ
Emekli büyükelçi eski AİHM yargıçlarından İstek Türkmen de şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bir ihtilafı çözmek için bir muahede yapılır. Taraflar kabul ederse o muahedeye garantörlük kararı konur ve bir statüko oluşur. Garantörler statükoyu korumakla sorumludur. Kıbrıs’ta 1959 mutabakatında Türkiye, İngiltere ve Yunanistan garantördü. 1974’de Sampson darbesi, Kıbrıs’ta statükoyu bozdu ve Türkiye statükonun bozulmasına karşı Barış Harekatı’nı başlattı. Anladığım mutabakatla Ukrayna’nın bağımsızlığı ve tarafsızlığı garanti edilecek. Lakin yalnızca Ukrayna’nın değil Rusya’nın da onayı gerekir. Bunun olup olmayacağı ile ilgili şu basamakta bir şey söylemek hakikat bir yaklaşım olmaz. Her şey için çok erken.”
Hürriyet
